محوطهسازی و حصارکشی از اقدامات ضروری برای حفاظت و تعیین محدوده در کارخانهها، کارگاهها و ساختمانها است. در ایران روشهای متداولی برای حصارکشی بهکار گرفته میشود که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند.
در این مقاله، سه نوع رایج حصارکشی در ایران را معرفی کرده و از نظر امنیت، دوام، زیبایی، سرعت اجرا، نگهداری و مقاومت در برابر شرایط محیطی مقایسه میکنیم. این سه نوع حصار عبارتاند از:
- دیوار پیشساخته بتنی: دیوارهایی از جنس بتن مسلح که در کارخانه به شکل پنلها آماده تولید شده و در محل پروژه نصب میشوند.
- دیوار آجری: دیوارهایی ساختهشده از آجر (یا بلوکهای سیمانی) که به روش بنایی و با ملات در محل چیده میشوند و شکل سنتی حصارکشی را تشکیل میدهند.
- حصارهای فلزی (نردهای یا فنس): انواع حفاظهای فلزی مانند نردههای آهنی یا توریهای فلزی (فنس) که به عنوان حصار به دور محوطه نصب میشوند.
بررسی مزایا و معایب انواع حصارکشی
در این قسمت، مزایا و معایب هر یک از این روشها را به تفکیک بررسی میکنیم.

دیوار پیشساخته بتنی
دیوار پیشساخته بتنی یک راهکار مدرن برای حصارکشی است که قطعات آن در محیط کارخانه تولید شده و برای نصب به محل پروژه آورده میشوند. این نوع دیوار بهخصوص برای محوطههای وسیع صنعتی و کارگاهی محبوبیت یافته است. نقاط قوت و ضعف دیوارهای پیشساخته بتنی عبارتاند از:
- امنیت: دیوار بتنی پیشساخته به دلیل یکپارچه بودن و استحکام بالای بتن مسلح، سطح امنیت بسیار بالایی دارد. یک دیوار بلند بتنی بهسختی قابل نفوذ یا بالا رفتن است و حریم خصوصی کامل ایجاد میکند. برخلاف حصارهای مشبک، هیچ دیدی از بیرون به داخل نمیدهد که این امر برای محیطهای صنعتی یک مزیت امنیتی مهم محسوب میشود. (در برخی از طراحی ها قابلیت دید محدود وجود دارد که انرا برای محیط های شهری زیبا تر و متناسب میکند) در صورت نیاز به امنیت بیشتر، میتوان بالای این دیوارها از تیغۀ فلزی یا سیم خاردار نیز استفاده کرد تا عبور از آن تقریبا غیرممکن شود.
- دوام و ماندگاری: بتن پیشساخته بهدلیل تولید در محیط کنترلشده کارخانه، از کیفیت بالایی برخوردار است. مخصوصا اگر از شرکت هایی تامین شود که کیفیت انها قابل اعتماد باشد. این دیوارها عموماً با میلگردهای فولادی مسلح میشوند و در برابر فشارهای مکانیکی مقاومت زیادی دارند. دوام بتن مسلح بالا بوده و در صورت اجرای صحیح، یک دیوار پیشساخته میتواند دهها سال بدون کاهش چشمگیر استحکام باقی بماند. برخلاف فلز، بتن زنگ نمیزند و فساد شیمیایی آن بسیار کند است. همچنین در مقایسه با دیوارهای آجری، ترکخوردگی و تخریب در دیوار بتنی کمتر اتفاق میافتد (بهشرط رعایت استانداردهای ساخت). به طور کلی، دیوارهای بتنی پیشساخته یکی از بادوامترین گزینههای حصارکشی محسوب میشوند.
- قابلیت جابجایی و فروش مجدد: یکی از مزایای منحصربهفرد دیوارهای پیشساخته بتنی، قابلیت جابجایی آنهاست. در برخی موارد ممکن است به دلایلی مانند اختلافات حقوقی، تغییر در طرحهای توسعه، یا تصمیمات دستگاههای دولتی، زمینی که به یک شرکت یا کارخانه برای گسترش فعالیتها اختصاص یافته، تغییر کاربری داده شود یا واگذاری آن با مشکل مواجه شود. در این شرایط، استفاده از دیوارهای پیشساخته بتنی بسیار هوشمندانه است؛ چرا که این دیوارها را میتوان بدون تخریب از محل جدا کرد و در مکان جدید نصب نمود. همچنین این پنلهای بتنی به دلیل دوام بالا و شکل استاندارد، قابلیت فروش مجدد نیز دارند و میتوانند برای مالک به نوعی سرمایهگذاری بلندمدت محسوب شوند، بر خلاف دیوارهای آجری یا فنسهایی که با تخریب یا فرسودگی، ارزش خود را از دست میدهند.
- زیبایی ظاهری: دیوارهای بتنی پیشساخته را میتوان با طرحها و بافتهای مختلف تولید کرد. قالبسازی این قطعات قابلیت ایجاد نقشونگارهای متنوع (مثلاً طرح سنگ یا آجر) بر روی سطح بتن را فراهم میکند. بنابراین از نظر ظاهری، بر خلاف تصور رایج از بتن خام، میتوانند جلوهای شکیل و هماهنگ با محیط داشته باشند. هرچند ظاهر این دیوارها بیشتر حالت یک دیوار ساده و صنعتی دارد، اما با رنگآمیزی یا استفاده از پنلهای طرحدار، زیبایی آن بهبود مییابد. نقطه قوت دیگر این است که هر دو سمت دیوار را میتوان نماکاری کرد که برای حصارکشی محوطه شرکتها (که زیبایی از هر دو طرف مهم است) یک مزیت محسوب میشود.
- سرعت اجرا و نصب: سرعت اجرای حصار بتنی پیشساخته بالا است. قطعات دیوار در کارخانه از قبل ساخته شده و در محل تنها عملیات نصب انجام میگیرد. این نصب معمولاً شامل قرار دادن پانلهای بتنی در کنار هم و اتصال آنها به پایههای بتنی یا ستونهای آماده است. در مقایسه با دیوار آجری که نیاز به چیدن هزاران قطعه آجر دارد، نصب دیوار پیشساخته بسیار سریعتر پیش میرود. برای مثال، در یک کارگاه ساختمانی میتوان طی چند روز بخش قابل توجهی از محوطه را با پانلهای پیشساخته حصارکشی کرد، کاری که با آجر ممکن است هفتهها زمان ببرد. سرعت بالاتر اجرا به معنای صرفهجویی در زمان پروژه و کاهش هزینههای نیروی انسانی نیز خواهد بود.
- نیاز به نگهداری بلندمدت: دیوارهای بتنی پیشساخته از نظر نگهداری در بلندمدت هزینه و دردسر کمی دارند. بتن یک ماده بادوام است که در برابر پوسیدگی و حمله حشرات مصون است و نیاز به رنگآمیزی دورهای ندارد. تنها کاری که ممکن است در بلندمدت نیاز باشد بازرسی دورهای دیوار برای اطمینان از عدم ترکخوردگی یا نشست ناگهانی است. اگر سطح دیوار رنگ شده باشد، شاید هر چند سال یکبار نیاز به تجدید رنگ یا پوشش محافظ داشته باشد، اما در کل نگهداری کمتری نسبت به حصارهای فلزی نیاز دارد. در مقایسه با دیوار آجری نیز، چون قطعات پیشساخته درز کمتری دارند و ملات بنایی در میانشان نیست، احتمال نفوذ آب و تخریب نقطهای کمتر است.
- مقاومت در برابر شرایط محیطی: یکی از نقاط قوت مهم دیوار بتنی پیشساخته، مقاومت بالای آن در برابر عوامل جوی است. این دیوار در برابر بادهای شدید مقاومت خوبی دارد (به شرط طراحی سازهای مناسب برای پایهها و اتصالات) زیرا وزن سنگین و اتصال محکم آن به فونداسیون، احتمال واژگونی را کاهش میدهد. در برابر رطوبت و بارندگی، بتن پیشساخته دچار زنگزدگی یا پوسیدگی نمیشود و اگر در ساخت از عیار بتن مناسب و پوشش محافظ میلگردها استفاده شده باشد، آب به داخل آن نفوذ مخربی نخواهد داشت. تابش شدید آفتاب نیز تأثیر قابل توجهی بر بتن ندارد (جز ممکن است در درازمدت اندکی تغییر رنگ سطحی دهد). به طور کلی، دیوار بتنی پیشساخته برای اکثر شرایط آبوهوایی ایران (از مناطق خشک گرفته تا مرطوب) گزینهای مقاوم محسوب میشود.


دیوار آجری
دیوار آجری یکی از سنتیترین روشهای حصارکشی است که هنوز هم بهطور گسترده در کشور بهکار میرود. این دیوارها یا با آجرهای رسی کلاسیک ساخته میشوند یا در بسیاری موارد از بلوک سیمانی (بلوکهای بتنی توخالی) برای سرعت و استحکام بیشتر استفاده میگردد.
حصار آجری معمولاً روی یک فونداسیون نواری اجرا میشود و با ملات سیمان، آجرها یا بلوکها روی هم چیده میشوند. مزایا و معایب دیوارهای آجری به طور خلاصه عبارتاند از:
- امنیت: دیوار آجری به دلیل ضخامت و استحکام مصالح بنایی، امنیت خوبی را فراهم میکند. یک دیوار آجری بلند و محکم عبور غیرمجاز را بسیار سخت میکند و مانند دیوار بتنی، مانع دید و دسترسی مستقیم به محوطه میشود. از این نظر، حصار آجری برای محافظت از حریم یک مجموعه صنعتی یا ساختمانی کارآمد است. البته باید توجه داشت که استحکام یک دیوار آجری وابسته به کیفیت ساخت آن است؛ در صورتی که دیوار به درستی مسلح نشده یا پایههای ستون مناسب در طولهای بلند نداشته باشد، ممکن است در برابر فشار زیاد (مثلاً جمع شدن جمعیت پشت دیوار یا ضربه خودرو) آسیبپذیر باشد. با این حال، در حالت کلی امنیت حاصل از دیوار آجری مشابه دیوار پیشساخته بتنی و به مراتب بیشتر از حصارهای فلزی مشبک است.
- دوام و ماندگاری: مصالح آجری و بلوک سیمانی ذاتاً بادوام هستند و عمر بالایی دارند. بسیاری از دیوارهای آجری در صورت محافظت از رطوبت، میتوانند دهها سال پابرجا بمانند. با این حال، نقاط ضعف دیوار آجری در درزهای ملات و اتصالات آن است. ملات سیمانی که آجرها را به هم پیوند میدهد با گذشت زمان و تحت شرایط محیطی ممکن است دچار فرسایش یا ترکشود که نیاز به تعمیر (بندکشی مجدد) پیدا خواهد کرد. همچنین در مناطقی که سیکلهای یخبندان و ذوب وجود دارد، امکان پوستهشدن سطح آجر یا ترکخوردن آن در اثر نفوذ آب و یخ زدن هست. اگر دیوار آجری به صورت غیرمسلح (بدون ستون یا میلگرد) ساخته شود، در برابر تکانهای شدید (مثلاً زلزله) نسبت به دیوار بتن مسلح ضعیفتر است و احتمال ریزش آن بیشتر خواهد بود. بنابراین دوام دیوار آجری در حالت کلی بالا است اما برای حفظ این دوام، رعایت اصول ساخت (مانند قراردادن ستونهای بتنی در فواصل مناسب، اجرای کلافبندی افقی در بالا و استفاده از ملات مرغوب) و نیز انجام تعمیرات دورهای ضروری است.
- زیبایی ظاهری: دیوار آجری از لحاظ بصری میتواند جلوه زیبا و سنتی داشته باشد. نمای آجر برای بسیاری از افراد تداعیگر اصالت و استحکام است. علاوه بر این، امکان نماسازی روی دیوار آجری وجود دارد؛ برای مثال میتوان روی آن را سیمانکاری و رنگآمیزی کرد یا کاشی و سنگ تزئینی چسباند تا زیباتر شود. خود آجر نیز انواع رنگها و طرحها (مانند آجر قرمز، آجر زرد، آجر نسوز نما) دارد که میتواند به زیبایی محوطه بیفزاید. نقطه ضعف احتمالی در زیبایی دیوار آجری زمانی است که به مرور زمان روی آن شوره (رسوب سفید نمک) بزند یا ملات بین آجرها خالی شود که ظاهر کهنه و فرسودهای ایجاد میکند و نیاز به مرمت نمای دیوار خواهد بود. با این وجود، از نظر بسیاری از مردم، دیوار آجری سنتی از یک حصار فلزی ساده زیباتر و چشمنوازتر است.
- سرعت اجرا و نصب: ساخت دیوار آجری کاری زمانبر است. هرچند بنّاهای ماهر میتوانند روزانه تعداد قابل توجهی آجر را کار بگذارند، اما در مقایسه با روشهای پیشساخته یا حصار فلزی، روند اجرا کندتر خواهد بود. برای احداث یک دیوار آجری ابتدا لازم است فونداسیون آن آماده شود (که خود نیاز به زمان برای خشک شدن بتن دارد) و سپس رجبهرج آجرها چیده شوند. این فرآیند ممکن است برای محوطههای بزرگ هفتهها تا ماهها طول بکشد. در شرایطی که سرعت حصارکشی اولویت داشته باشد (مثلاً حفاظت سریع یک کارگاه)، روش آجری گزینه ایدهآلی نخواهد بود. به علاوه، نیروی کار انسانی زیادی برای حمل آجر، تهیه ملات و چینش دقیق نیاز است. البته استفاده از بلوکهای سیمانی بزرگتر به جای آجر میتواند قدری سرعت را افزایش دهد (چون هر بلوک معادل چندین آجر است)، اما همچنان از لحاظ سرعت نصب، حصارهای فلزی یا بتنی پیشساخته سریعتر هستند.
- نیاز به نگهداری بلندمدت: دیوار آجری پس از ساخت، معمولاً نیاز به مراقبت خاصی ندارد به شرط آنکه کیفیت ساخت خوبی داشته باشد. اما در درازمدت ممکن است نیاز به برخی نگهداریها پیدا کند. برای مثال، اگر ترکهای کوچکی در دیوار ایجاد شود بهتر است سریعا با ملات ترمیم شوند تا گسترش نیابند. یا هر چند سال یکبار ممکن است بندکشی (درز بین آجرها) به دلیل فرسایش نیاز به تعمیر داشته باشد. چنانچه دیوار آجری نماکاری یا رنگ شده باشد، برای حفظ زیبایی باید آن نما یا رنگ بهصورت دورهای تمیز یا تجدید شود. مشکل شورهزدگی آجر در مناطق مرطوب نیز با شستشو یا مواد شیمیایی قابل برطرف شدن است. به طور کلی هزینه و زمان نگهداری دیوار آجری متوسط است: نه به کمیِ دیوار بتنی (که تقریباً آزاد از نگهداری است) و نه به زیادیِ یک حصار فلزی (که در ادامه توضیح داده میشود). نکته مثبت اینکه تعمیرات دیوار آجری (مثلاً تعویض چند آجر آسیبدیده یا ترمیم ملات) معمولاً ساده و کمهزینه است.
- مقاومت در برابر شرایط محیطی: دیوار آجری در برابر بسیاری از شرایط محیطی مقاومت قابل قبولی دارد. در برابر باد، یک دیوار آجری محکم در صورتی که مهاربندی و ستونهای مناسبی داشته باشد، میتواند سرعتهای باد شدید را تحمل کند. البته اگر خیلی بلند ساخته شود و سازه نگهدارنده کافی نداشته باشد، فشار باد ممکن است باعث کجشدن یا حتی ریزش آن شود. در برابر تابش آفتاب، آجر دچار مشکلی مثل تغییر شکل یا ضعف ساختاری نمیشود و فقط ممکن است رنگ ظاهری آن کمی کدر شود که اهمیت چندانی ندارد. نقطه ضعف اصلی آجر در برابر رطوبت طولانیمدت است؛ آجر متخلخل است و آب را جذب میکند، لذا دیوار آجری در آبوهوای بسیار مرطوب یا در تماس مداوم با آب (مثلاً در مناطق بارانی بدون عایق رطوبتی مناسب) ممکن است به تدریج ملاتش سست شود یا کپک و خزه روی آن رشد کند. استفاده از آجر مرغوب و عایق کردن پایه دیوار در خاک مرطوب میتواند این اثرات را کاهش دهد. به طور کلی برای اکثر مناطق ایران، دیوار آجری از لحاظ مقاومت محیطی عملکرد خوبی دارد، ولی در مقایسه با دیوار بتنی مسلح، در برابر تکانههای شدید و نیز نفوذ آب حساستر است.


حصارهای فلزی (نردهای و فنس)
حصار فلزی به انواع سازههای حفاظتی اطلاق میشود که از فلز ساخته شده و معمولاً بهصورت مشبک یا نردهای هستند. این دسته شامل فنسهای فلزی (توریهای ساختهشده از مفتول فلزی با چشمههای مختلف) و نردههای آهنی (نردههای میلهای یا طرحدار) میشود. حصارهای فلزی در محوطههای صنعتی، زمینهای کشاورزی، باغها و حتی حیاط منازل بهدلیل سهولت نصب و هزینه نسبتاً کم بسیار رایجاند؛ در ادامه مزایا و معایب این نوع حصارکشی بررسی شده است:
- امنیت: حصارهای فلزی (خصوصاً نوع فنس توری) از نظر تأمین امنیت فیزیکی نسبت به دیوارهای بتنی یا آجری ضعیفتر هستند. علت این است که فنسهای فلزی معمولاً قابل برش با ابزار یا بالا رفتن هستند. یک توری فلزی اگرچه ورود اتفاقی افراد یا حیوانات را محدود میکند، اما سدی جدی در برابر نفوذ عمدی ایجاد نمیکند؛ سارقان میتوانند با قیچی مخصوص بخشهایی از فنس را بریده و وارد شوند یا با کمک پایهها از آن بالا بروند. نردههای آهنی میلهای نیز تا حدی قابل بالا رفتن یا خم کردن هستند مگر اینکه از طرحهای ویژه ضد بالا رفتن استفاده شود. البته برای بهبود امنیت حصار فلزی میتوان اقداماتی انجام داد، مثل نصب سیم خاردار یا تیغههای برنده در بالای فنس یا نوک نردهها، یا استفاده از میلگردهای عمودی نزدیک به هم که عبور را دشوار کند. با این وجود، میزان امنیت حصار فلزی به طور متوسط از دیوارهای سخت کمتر است. نقطه قوت حصارهای فلزی در امنیت، امکان دید دوطرفه است؛ یعنی نگهبانان میتوانند آن سوی حصار را ببینند و فعالیت مشکوک را زودتر تشخیص دهند. اما به هر حال برای محوطههایی که امنیت بالا و مانع فیزیکی جدی نیاز دارند، معمولاً حصار فلزی به تنهایی کافی نیست و ترکیب آن با تمهیدات دیگر یا استفاده از دیوار توصیه میشود.
- دوام و ماندگاری: دوام حصار فلزی بستگی زیادی به جنس فلز و پوشش آن دارد. فنسهای توری اگر از فولاد ساده (مفتول سیاه) ساخته شده باشند، عمر حدود ۲۰ سال دارند، در حالی که نوع گالوانیزه آنها بیش از ۳۰ سال دوام میآورد. پوشش گالوانیزه (رویاندود کردن فلز) مقاومت آن را در برابر زنگزدگی و خوردگی بسیار بالا میبرد. همچنین نوعی روکش پلاستیکی (PVC) نیز برای فنسها وجود دارد که روی گالوانیزه کشیده میشود و به افزایش عمر و مقاومت آنها کمک میکند. نردههای آهنی کلاسیک اگر به طور منظم رنگآمیزی و ضدزنگ نشوند، ممکن است طی چند سال شروع به زنگزدگی کنند و استحکامشان کاهش یابد. اما در صورت نگهداری مناسب، سازههای فلزی میتوانند سالها و حتی چند دهه پابرجا بمانند. در مقایسه با دیوار، یک حصار فلزی ممکن است طول عمر مفید کوتاهتری داشته باشد (چون فلز ذاتاً دچار خوردگی و خستگی میشود)، اما با اقدامات حفاظتی میتوان این عمر را افزایش داد. به عنوان جمعبندی، ماندگاری حصار فلزی متوسط است: نه مانند بتن کاملاً بیاثر از زنگزدگی، و نه آنقدر ضعیف که در مدت کوتاه خراب شود.
- زیبایی ظاهری: حصارهای فلزی از نظر ظاهری طیف گستردهای دارند. از فنسهای فلزی ساده و صنعتی گرفته تا نردههای فرفورژه (آهنی طرحدار) و مدرن، میتوانند ظاهرهای کاملاً متفاوتی داشته باشند. فنس توری فلزی معمولاً ظاهر چندان جذابی ندارد و بیشتر کاربرد عملی آن مدنظر است تا زیبایی. این نوع حصار مشبک یک نمای باز ایجاد میکند که از بیرون دید کامل به داخل محوطه میدهد و به همین دلیل برای مکانهایی که حفظ حریم بصری اهمیت دارد مناسب نیست. با این حال، نردههای فلزی میتوانند طراحی زیبا و چشمنوازی داشته باشند؛ بهخصوص در ورودی ساختمانها یا بخشهایی که زیبایی مهم است، از نردههای آهنی با طرحهای کلاسیک یا مدرن استفاده میشود که جنبه دکوراتیو هم دارند. مزیت حصار فلزی در مقایسه با دیوار این است که نور و هوا را کاملاً مسدود نمیکند؛ از این رو باغها یا محوطههایی که نمیخواهند فضای سبز پشت حصار از نور محروم شود یا حس بسته بودن ایجاد شود، به جای دیوار بلند از حصار نردهای استفاده میکنند؛ به طور خلاصه، از نظر زیبایی اگر اولویت با پوشش کامل و حریم خصوصی باشد، دیوارها بهترند، ولی اگر طرحهای باز و امکان دید مدنظر باشد، نردههای فلزی انتخاب مناسبی هستند.
- سرعت اجرا و نصب: نصب حصارهای فلزی معمولاً سریع و آسان است. برای فنسهای توری، ابتدا پایههای فلزی (معمولاً لوله یا پروفیل) را در فواصل مشخص در زمین نصب و در بتن محکم میکنند، سپس رولهای توری فلزی را بین این پایهها میکشند و مهار مینمایند. این کار برای طول زیاد حصار در زمان نسبتاً کوتاهی قابل انجام است؛ حتی یک تیم کوچک میتواند روزانه دهها متر حصار فنس را نصب کند. نردههای آهنی پیشساخته نیز به صورت پانلهای جوشکاریشده آماده هستند که میان ستونها یا بر روی دیوار کوتاه نصب میشوند. بنابراین در مقایسه با بنایی آجر یا حتی نصب دیوار پیشساخته سنگین، حصار فلزی به تجهیزات سنگین یا نیروی کار پرتعداد نیاز ندارد و سریعتر برپا میشود. این سرعت بالای اجرا یکی از دلایل رواج فنس در حصارکشی زمینهای وسیع (مانند مزارع یا دور زمینهای در حال ساخت) است که میخواهند در کوتاهترین زمان محدوده مشخص شود. در مجموع، از لحاظ سرعت نصب، حصار فلزی بسیار سریع و بیدردسر به حساب میآید؛ اما نکته ای باید به ان توجه داشت زمانی است که برای ساخت فونداسیون و پایه ستون های فنس ها مورد نیاز است و همین بخش هزینه و زمان بالایی را تحمیل میکند.
- نیاز به نگهداری بلندمدت: حصار فلزی نسبت به دیوار بنایی نیاز به نگهداری بیشتری در بلندمدت دارد. مهمترین موضوع، جلوگیری از زنگزدگی اجزای فلزی است. برای این منظور معمولاً قطعات فلزی را رنگآمیزی ضدزنگ میکنند یا از ابتدا سراغ فنسهای گالوانیزه میروند. رنگآمیزی باید هر چند سال یکبار بسته به شرایط آبوهوا تجدید شود تا نقاطی که رنگ پریده یا خراشیده شده دوباره محافظت گردند. در غیر این صورت، زنگزدگی ابتدا ظاهر حصار را نازیبا میکند و در ادامه ممکن است به سوراخ شدن سیمهای فنس یا تضعیف میلههای نرده منجر شود. همچنین اتصالات پیچ و مهرهای در حصار فلزی باید هر از گاهی بازبینی و محکم شوند. در فنسهای بلند، ممکن است با گذشت زمان و فشار باد برخی پایهها کمی کج شوند یا توری فلزی دچار افتادگی جزئی شود که نیاز به تنظیم مجدد دارد. تمامی این موارد نشان میدهد حصار فلزی برای حفظ کارایی و زیبایی خود نیازمند مراقبت دورهای است. البته هزینه این نگهداری خیلی زیاد نیست (مثلاً رنگ کردن چند لیتر رنگ یا تعویض یک بخش کوچک فنس)، اما از نظر زمانی و برنامهریزی باید در نظر گرفته شود. در مقابل، دیوارهای بتنی یا آجری اغلب سالها بدون نیاز به اقدام خاصی باقی میمانند.
- مقاومت در برابر شرایط محیطی: رفتار حصار فلزی در شرایط مختلف محیطی متفاوت از دیوارهای صلب است. در برابر باد شدید، فنس فلزی عملکرد خوبی دارد زیرا به دلیل مشبک بودن، بخش عمدهای از باد از بین چشمههای آن عبور میکند و نیروی کمتری به سازه وارد میشود. در واقع یک مزیت فنس نسبت به دیوار یکپارچه همین عبور جریان هواست که احتمال واژگونی را کاهش میدهد. نردههای میلهای نیز به علت فضای باز بین میلهها، فشار باد زیادی تحمل نمیکنند. اما باید اطمینان حاصل کرد که پایههای حصار فلزی در زمین به خوبی مهار شدهاند تا در اثر بادهای خیلی قوی لق نشوند. در برابر رطوبت، چنانکه اشاره شد، فلز آسیبپذیر است و اگر پوشش محافظ نداشته باشد زنگ میزند؛ در مناطق بسیار مرطوب یا مناطقی که حصار در تماس دائم با آب است (مثلاً کنار زمینهای کشاورزی آبی)، استفاده از فنس گالوانیزه یا استیل ضدزنگ الزامی است وگرنه طول عمر حصار خیلی کوتاه خواهد شد. تابش آفتاب شدید به خودی خود تاثیر مخربی بر فلز ندارد، جز آنکه ممکن است رنگ آن را به مرور کمرنگ کند یا پوششهای پلاستیکی (در فنس روکشدار PVC) را ترد و شکننده نماید. به طور کلی حصار فلزی در اقلیمهای متفاوت ایران (خشک، مرطوب، گرم، سرد) قابل استفاده است، اما باید متناسب با شرایط، در جنس و پوشش آن دقت کرد. برای نمونه، در شهرهای شمالی بهتر است حتماً گالوانیزه گرم و رنگ مناسب استفاده شود، در مناطق کویری شاید نیاز باشد پایهها عمق بیشتری برای مقابله با باد و سست بودن خاک داشته باشند، و در مناطق صنعتی که ممکن است بخارات شیمیایی در هوا باشد پوششهای مقاومتری به خوردگی لحاظ گردد.

مقایسه سه نوع حصارکشی
برای جمعبندی مطالب فوق، جدول زیر مقایسهای مختصر بین سه نوع حصارکشی رایج (دیوار بتنی پیشساخته، دیوار آجری و حصار فلزی) را از جنبههای گوناگون نشان میدهد:
معیار مقایسه | دیوار پیشساخته بتنی | دیوار آجری | حصار فلزی (نرده/فنس) |
امنیت | بسیار بالا – یک مانع سخت و غیرقابل نفوذ. | بالا – محکم ولی با امکان تخریب در صورت عدم تقویت کافی. | متوسط – با امکان برش یا بالا رفتن (قابل ارتقا با تمهیدات اضافی). |
دوام و ماندگاری | بسیار بادوام – بتن مسلح کارخانهای با عمر طولانی. | بادوام – عمر بالا اما نیازمند تعمیر در ملات و اتصالات در بلندمدت. | متوسط – وابسته به پوشش ضدزنگ (۳۰ سال یا بیشتر با گالوانیزه |
زیبایی ظاهری | قابل قبول – ظاهر نسبتاً ساده اما قابل ارتقا با طرح و رنگ. | خوب – نمای سنتی و دلنشین (قابل نماکاری). | متغیر – از ساده و صنعتی تا طرحدار و تزئینی (نمای باز و قابل دید). |
سرعت اجرا | سریع – نصب پنلهای آماده در مدت کوتاه. | کند – ساخت تدریجی و زمانبر (چیدن آجرها). | بسیار سریع – نصب آسان پایهها و کشیدن حصار فلزی. |
نیاز به نگهداری | بسیار کم – تقریباً بدون نیاز (جز بازرسی دورهای). | کم تا متوسط – گاهی نیاز به ترمیم ترک یا بندکشی. | نسبتاً زیاد – نیاز به رنگآمیزی دورهای و جلوگیری از زنگزدگی. |
مقاومت محیطی | بالا – مقاوم در برابر باد، رطوبت و آفتاب (بدون زنگزدگی). | خوب – مقاوم در آفتاب؛ حساسیت نسبی به رطوبت در ملات. | متوسط – عملکرد خوب در باد؛ حساس به رطوبت مگر با پوشش محافظ مناسب. |
جمعبندی و نتیجهگیری
با توجه به بررسیهای انجامشده، دیوار پیشساخته بتنی به شکل قابل توجهی بسیاری از معیارهای مهم در حصارکشی محوطه را تأمین میکند. این نوع حصار با ایجاد امنیت بسیار بالا، دوام طولانیمدت و هزینه نگهداری ناچیز، گزینهای مطمئن برای حفاظت پیرامونی کارخانهها و شرکتها است. سرعت اجرای بالای آن نیز باعث میشود پروژههای صنعتی بتوانند در زمان کوتاهتری محوطه خود را ایمن و محصور کنند که از نظر بهرهوری حائز اهمیت است.
در مقام مقایسه، دیوار آجری علیرغم استحکام خوب و ظاهر پسندیده، ساخت کندتری دارد و در درازمدت ممکن است نیاز به مراقبت و تعمیر پیدا کند. حصارهای فلزی هم اگرچه سریعتر و ارزانتر نصب میشوند و در برخی کاربردها مناسباند، اما از نظر تأمین امنیت و حریم خصوصی و نیز دوام در برابر شرایط سخت، به پای دیوارهای بتنی نمیرسند.
بنابراین برای محوطهسازی فضاهای وسیع و حساس – بهویژه در محیطهای صنعتی و کارگاهی – دیوار پیشساخته بتنی یک گزینه بهینه بهشمار میآید. این انتخاب ترکیبی متعادل از امنیت، ماندگاری و کارایی را فراهم میکند و نگرانی کمتری بابت عوامل محیطی یا هزینههای نگهداری در بلندمدت ایجاد خواهد کرد. با بهکارگیری دیوارهای بتنی پیشساخته استاندارد، مدیران صنایع میتوانند با اطمینان خاطر محدوده مجموعه خود را محافظت کرده و از مزایای آن در سالهای آتی بهرهمند شوند.